(ภาพประกอบจาก www.kidsdiscover.com)
เมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม 2562 สาธารณรัฐคิริบาส (Republic of Kiribati) ได้ยื่นภาคยานุวัติสาร เพื่อเข้าเป็นภาคีสนธิสัญญามาร์ราเคชว่าด้วยการอำนวยความสะดวกในการเข้าถึงงานลิขสิทธิ์ที่เผยแพร่อยู่ทั่วไป สำหรับคนตาบอด ผู้พิการทางการมองเห็น หรือผู้พิการทางสื่อสิ่งพิมพ์ (The Marrakesh Treaty to Facilitate Access to Published Works for Persons Who are Blind, Visually Impaired or Otherwise Print Disabled) ซึ่งเป็นประเทศสมาชิกในลำดับที่ 57 ที่เข้าร่วมเป็นภาคีสนธิสัญญาดังกล่าว
สนธิสัญญามาร์ราเคชเป็นสนธิสัญญาด้านลิขสิทธิ์ระหว่างประเทศภายใต้การกำกับดูแลของ WIPO ที่ได้รับการรับรองจากประเทศสมาชิก WIPO ในการประชุม WIPO Diplomatic Conference for Visually Impaired Persons เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2556 ณ เมืองมาร์ราเคช ประเทศโมร็อกโก และมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 30 กันยายน 2559 ภายหลังจากที่มีประเทศสมาชิกฯ ยื่นภาคยานุวัติสารครบ 20 ประเทศ โดยอินเดียถือเป็นประเทศแรกที่ดำเนินการยื่นภาคยานุวัติสาร ซึ่งสนธิสัญญาฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงหนังสือ นิตยสาร และสื่อสิ่งพิมพ์อื่นๆ ให้แก่คนตาบอด ผู้พิการทางการมองเห็น หรือผู้พิการทางสื่อสิ่งพิมพ์ ด้วยการกำหนดข้อยกเว้นและข้อจำกัดด้านลิขสิทธิ์ที่ทำให้องค์กรที่ได้รับอนุญาตสามารถนำงานที่มีลิขสิทธิ์ในรูปสื่อสิ่งพิมพ์ของสมาชิกสนธิสัญญาฯ กว่า 50 ประเทศ รวมทั้งไทย มาทำซ้ำหรือดัดแปลงในรูปแบบพิเศษสำหรับคนตาบอดและผู้พิการทางการมองเห็น อาทิ หนังสืออักษรเบรลล์ และหนังสือเสียง และเผยแพร่สำเนาให้แก่คนพิการได้โดยไม่ถือเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ขณะเดียวกัน สนธิสัญญาดังกล่าวได้กำหนดให้องค์กรที่ได้รับอนุญาตปกป้องผลประโยชน์ของเจ้าของสิทธิ์ เพื่อให้มั่นใจว่าการใช้สำเนารูปแบบที่เข้าถึงได้จะต้องถูกใช้โดยคนพิการผ่านทางสื่อสิ่งพิมพ์เท่านั้น
สำหรับไทยได้เข้าร่วมเป็นภาคีสนธิสัญญามาร์ราเคชเมื่อวันที่ 28 มกราคม 2562 ซึ่งสนธิสัญญาดังกล่าวได้มีผลบังคับใช้กับไทยตั้งแต่วันที่ 28 เมษายน 2562 โดยไทยถือเป็นภาคีในลำดับที่ 49 ต่อจากฟิลิปปินส์ ทั้งนี้ จากรายงานข้อมูลสถานการณ์คนพิการ ณ เดือนมิถุนายน 2562 ของกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการพบว่า ขณะนี้ไทยมีคนพิการทางการเห็นจำนวน 198,407 คน คิดเป็นร้อยละ 9.73 ของคนพิการทั่วประเทศ ดังนั้น การเข้าเป็นภาคีสนธิสัญญามาร์ราเคชของไทยจะเป็นการขยายโอกาสในการเข้าถึงข้อมูลและสื่อการอ่านในรูปแบบ ที่เข้าถึงได้ทั่วโลกให้แก่ผู้พิการที่มีความบกพร่องทางการมองเห็นของไทย เนื่องจากปัจจุบันกว่าร้อยละ 90 ของสื่อที่ตีพิมพ์ทั่วโลกอยู่ในรูปแบบที่คนตาบอดหรือผู้พิการทางการมองเห็นไม่สามารถเข้าถึงได้
ไวนิกา อานามนารถ
21 สิงหาคม 2562
Comentarios